Column: Oud-kraker

We hebben het er steeds vaker over: ook onze traditionele, grotendeels op fossiele grondstoffen gebaseerde bedrijfstak moet duurzaam worden. De cirkel rond en de aarde niet langer uitputten. Bij de weg daarnaartoe heb ik wel vraagtekens.

In Petrochem 2 van dit jaar lazen we dat ook naftakrakers, die als de locomotief voor de chemische procesindustrie kunnen worden gezien, met de productie van etheen, propeen en vele andere koolwaterstoffen richting duurzaamheid gaan. Dat klinkt goed, want daarmee maken ook bedrijfstakken die deze producten verwerken tot polymeren, rubber en vele andere basischemicaliën een forse stap richting duurzaamheid.

Toch hoor en lees ik nergens getallen die deze ontwikkeling in een perspectief plaatsen. Dat ga ik als oud-kraker hier wel doen en misschien deelt u daarna mijn vraagtekens. Moeten we niet oppassen voor mooie verhalen, terwijl het elders veel effectiever, maar mogelijk minder sexy had gekund?

Negentig procent

Qua duurzaamheid van krakers spelen er twee aspecten: grondstoffen en energie. Krakers gebruiken fossiele nafta als grondstof en verbruiken ook heel veel energie. Wat grondstoffen betreft wordt gekeken naar de weg van duurzaam opgewekte elektriciteit waarmee in Fischer-Tropsch-achtige processen koolwaterstoffen worden geproduceerd, die vervolgens weer in bestaande installaties kunnen worden gekraakt. Nu het perspectief: van alle fossiele grondstoffen die de mens uit de aarde haalt wordt tien procent gebruikt om andere moleculen, dus producten, van te maken. De rest wordt meteen in CO2 omgezet in de transportsector, verwarming of elektriciteitsproductie.

Even realiseren: met negentig procent doen we het domste wat je kunt doen, namelijk meteen verbranden. Die negentig procent terugdringen zet pas zoden aan de dijk. Gelukkig zijn we daar mee bezig door onder andere elektrisch te rijden, huizen goed te isoleren en met zon en wind elektriciteit op te wekken. Zo ook in mijn leven. Ik rijd elektrisch, zij het nu nog hybride, en mijn gasconsumptie in huis is nog maar veertig procent van toen ik er kwam wonen. Ik denk dat het veel effectiever is om ons eerst op die negentig procent te richten en te stimuleren om die, al dan niet met subsidies, flink terug te dringen en dan pas op die tien procent die ook nog eens niet bijdraagt aan de CO2-uitstoot, mits we de producten weer recyclen.

Locomotief

Dan het tweede aspect: de energie. In Petrochem 2 van dit jaar spreekt Mark Gerards, plantmanager van Olefins-3 van Sabic, over het elektrificeren van stoomkrakers. Dertig jaar geleden was ik zijn voorganger. Ook hier weer even een perspectief. Een naftakraker is wat energie betreft bijna zelfvoorzienend. Bij het kraakproces wordt uit nafta ook methaan geproduceerd die vervolgens in de reactorsectie als brandstof wordt ingezet om het kraakproces bij ruim achthonderd graden Celsius te laten plaatsvinden. Het thermisch vermogen van de reactiesectie is ruwweg vijfhonderd megawatt.

Stel dat het thermisch rendement van verbranding vijftig procent is en van elektrische verwarming honderd procent, dan heb je ter vervanging dus een kwart elektriciteitscentrale nodig. Uiteraard heeft dat pas zin als de methaan vervolgens elders wordt omgezet in producten in plaats van alsnog ingezet te worden als brandstof op een andere plek. Dat zou bijvoorbeeld kunnen in een ammoniakfabriek, de andere locomotief van de procesindustrie. Die moet er dan wel zijn.

Flexibel

De vraag blijft nog wel, waar wordt die kwart elektriciteitscentrale mee gevoed? Niet met fossiele brandstoffen natuurlijk. Maar wind en zon geven geen continue productie zoals we weten. Een kraker kan niet op korte termijn meebewegen, die zet je niet zomaar aan of uit, dat duurt dagen. Hoe dat dus moet? Ik zou mijn energie stoppen in het elektrificeren van processen die wel flexibel zijn. En die zijn er genoeg. Ook hier zou sprake moeten zijn van doelgerichte subsidie en specifieke CO2-belasting. Als de tijd dan is voort geschreden, hebben we misschien wel een nieuwe krakertechnologie en zijn stoomkrakers gebaseerd op een technologie van ruim een halve eeuw geleden niet meer nodig. Dat zou ik dan als oud-kraker wel weer jammer vinden. Dat wel.

Henk Leegwater is onafhankelijk consultant.
henk.leegwater@lexxin.com