Zwart windturbineblad voorkomt vogelsterfte
De provincie Groningen en energiebedrijf RWE onderzoeken of het zwart schilderen van een windturbineblad helpt om het aantal vogelslachtoffers te verminderen. RWE wil zeven bestaande turbines in de Eemshaven, met een tiphoogte van 140 meter, zwart verven. Het onderzoek is al gestart en loopt naar verwachting tot eind 2024.
In een door Vattenfall en een groep Noorse partners gefinancierde studie op het eiland Smøla in Noorwegen is het zwart verven van een windturbineblad al eerder onderzocht. Uit die studie bleek dat het zwart verven van één blad van een windturbinerotor leidde tot 70 procent minder aanvaringsvogelslachtoffers. ‘Dat heeft te maken met de manier waarop vogels de bewegende rotor van een windturbine waarnemen’, zegt Jesper Kyed Larsen, Environmental Expert bij Vattenfall. ‘Als een vogel dicht bij de draaiende wieken komt, kunnen de drie afzonderlijke wieken ‘samensmelten’ tot een wazige schijf en zien vogels het misschien niet meer als een object om te vermijden. Eén zwarte wiek onderbreekt dat patroon, waardoor het samenvloeien van de wieken tot één beeld minder waarschijnlijk wordt.’
Nederlandse situatie
Het onderzoeksconsortium in de Eemshaven bekijkt wat het effect van een zwarte wiek is in Nederland. In Groningen leven verschillende vogelsoorten en het landschap is heel anders dan in Noorwegen, net als de meteorologische omstandigheden. Jesper Kyed Larsen: ‘We zijn voortdurend op zoek naar manieren om de impact van windturbines op het milieu te verminderen, en we zijn dan ook zeer verheugd deel te kunnen uitmaken van dit onderzoek in de Eemshaven om beter inzicht te krijgen in het effect van een zwarte wiek in de Nederlandse context. Als we andere manieren kunnen vinden om het aanvaringsrisico voor vogels te verminderen dan het tijdelijk stilzetten van de turbines en het mislopen van de productie van duurzame energie, zou dat natuurlijk voor iedereen beter zijn.’
Landschapseffecten
Een punt van discussie in de Noorse studie was dat zwarte wieken ook voor mensen meer opvallen. De vraag was of de omgeving zou worden aangetast door het visuele effect. ‘De westkust van Noorwegen staat niet bekend om zijn blauwe luchten en zonneschijn. Integendeel, het is er vaak grijs en regenachtig weer of er zijn dagen met een gemengd wolkendek dat vaak snel beweegt. Daardoor worden het landschap en de turbines in het landschap zeer fragmentarisch verlicht. De zwarte wieken vielen daarom nauwelijks op in het landschap, net zomin als de grijze wieken’, zegt Bjarke Laubek, net als Jesper Kyed Larsen Environmental Expert bij Vattenfall. ‘De omwonenden leken er niet al te veel last van te hebben, en de zwartgeverfde wieken mochten daarom blijven staan tot het einde van hun levensduur in plaats van alleen voor de duur van het onderzoeksproject. In Nederland hebben we vaker een strakblauwe hemel dan in Noorwegen. De lichtinval op de turbines is dus anders, maar het is nog steeds moeilijk in te schatten hoe opvallend de zwarte wieken in een Nederlands landschap zullen zijn.’
Effecten op de wieken
Het is ook belangrijk om meer kennis te vergaren over de praktische en financiële aspecten van het zwart verven van een van de wieken in een Nederlandse context. Zal de zwarte verf invloed hebben op de duurzaamheid en als gevolg daarvan de onderhoudsbehoefte van de wieken? In het onderzoek in de Eemshaven wordt hier ook aandacht aan besteed.
Denemarken
In 2020 heeft Vattenfall een uitgebreid onderzoeksproject afgerond naar het gedrag van vogels in de buurt van windturbines in Noord-Jutland in Denemarken. Jesper Kyed Larsen: ‘Uit het onderzoek bleek dat de onderzochte vogels veel beter dan verwacht in staat waren om aanvaringen met de windturbines te vermijden. Meer dan 99 procent van de kleine rietganzen en kraanvogels die in het gebied vlogen, konden de turbinebladen ontwijken.’
