[vc_row][vc_column][vc_column_text]

We willen af van fossiele grondstoffen. Maar hoe komen we straks aan de nodige koolstof en waterstof als chemische bouwstenen voor waardevolle materialen? In Noord-Nederland zijn de eerste stappen zichtbaar van de grondstoffentransitie. Denk aan de grote plannen voor de productie van groene waterstof en de verschillende initiatieven op het gebied van koolstof uit afval, biomassa en zelfs CO2. Vijf projecten in vijf beelden.

Wim Raaijen[/vc_column_text][vc_empty_space][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]

Grote impact

De Raad van State bepaalde begin april dat voor agrarische en andere bedrijfsactiviteiten op meer dan 25 kilometer afstand van beschermde Natura2000-gebieden geen stikstof-vergunning meer nodig is. De beschermingszones rond die gebieden overlappen nog steeds een groot deel van Groningen, maar de industriegebieden rond de Eemshaven en Delfzijl vallen daar precies buiten. Groningen heeft voortaan alleen nog te maken met drie 25-kilometerzones rond beschermde natuurgebieden: het Liefstinghsbroek bij Vlagtwedde en buiten de provinciegrenzen het Drentsche Aa-gebied, Schiermonnikoog en de Noord-Friese kuststreek.
Het is met name goed nieuws voor de vijftig bedrijven die investeringsplannen hebben, voor in totaal vijf miljard euro. Veel van die projecten hebben direct of indirect met de energie- en grondstoffentransitie te maken. Daarvan zijn verschillende de laatste jaren ook uitgebreid in het nieuws geweest. Denk aan Avantium en Photanol. In dit artikel kiezen we vijf andere – misschien iets onbekendere – ontwikkelingen die straks ook een grote impact kunnen hebben. We doen dat aan de hand van vijf beelden.[/vc_column_text][vc_empty_space][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]

Beeld 1: Groene waterstof niet alleen toekomstmuziek

 

 

De Eemsdelta moet het waterstofcluster van Nederland en misschien wel Noordwest-Europa worden. Verschillende partijen hebben al aankondigingen gedaan van de bouw van elektrolysefabrieken. Denk aan HyCC, Engie, Lhyfe en Shell. Energiegigant RWE lijkt het heel ambitieus aan te pakken. Doordat RWE een groot windpark mag bouwen op Hollandse Kust West, is de bouw van een grote waterstoffabriek in de Eemshaven een stuk dichterbij gekomen. Die moet een elektrisch vermogen van 350 tot 600 MW krijgen.
Wat al deze plannen gemeen hebben, is dat de investeringsbeslissingen nog moeten vallen. Terwijl er al wordt gesproken over honderden megawatts en zelfs gigawatts in Nederland, is de grootste installatie – gebaseerd op de elektrolyse van water – nog steeds slechts één megawatt. Deze staat overigens ook in het Noorden, in Zuidwending. De enige Nederlandse grote investering die al in de bouwfase zit, is de 200 MW fabriek die Shell bouwt op de Maasvlakte.

Ook groen

Toch is groen geproduceerde waterstof niet alleen toekomstmuziek. Met enige fantasie mag je chemiebedrijf Nobian momenteel de grootste groene waterstofproducent van Nederland noemen. In de elektrolyse-installaties in Rotterdam en Delfzijl produceert het bedrijf niet alleen chloor en natronloog, maar ook serieuze hoeveelheden waterstof. Sinds het bedrijf hiervoor honderd procent duurzaam geproduceerde stroom inkoopt, mag de waterstof ook groen heten. Het gaat om 180 megawatt opgesteld vermogen in Rotterdam en 32 megawatt in Delfzijl. Dus alvast meer dan de 200 megawatt die Shell op het moment op de Maasvlakte aan het bouwen is.
Het geeft wellicht meteen een interessant perspectief. Bij de productie van chloor werd waterstof nog niet zo lang geleden als een interessant restproduct gezien. Zijn er misschien ook andere interessante waardevolle chemicaliën die op elektrochemische wijze samen met waterstof zijn te produceren? Het zou de discussies over de kostbaarheid van elektrolyse wel in een ander daglicht kunnen zetten.[/vc_column_text][vc_empty_space][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]

Beeld 2: Goed scheiden van afval een belangrijke high tech schakel

 

Een tweede verborgen schat in de Eemsdelta is het bedrijf Bollegraaf Recycling Solutions, wereldwijd marktleider in de bouw van machines voor het scheiden van afval. En ook nog eens in een booming markt, immers afval krijgt steeds meer waarde. En helemaal als je het afval nauwkeurig weet te scheiden.
Bedrijven als BioBTX en Clariter, die in de Eemsdelta nieuwe chemische fabrieken willen bouwen op grond van circulaire grondstoffen, zijn gebaat bij een goede voorscheiding van het afval. De kwaliteit van de ingevoerde grondstoffen is immers bepalend voor de effectiviteit van de processen.
Het sorteren van afval gebeurt inmiddels met het neusje van de zalm van de moderne technologie. Een wereld van lasers, magneten, blaas- en schiettechnieken en inmiddels ook kunstmatige intelligentie. Van vuilnisman naar high tech!

Grondstof

En de meest ambitieuze investering voor Bollegraaf op dit gebied wordt de komende jaren om de hoek gedaan. Samen met Clariter, BioBTX en N+P wil Bollegraaf in de Eemsdelta Europa’s grootste en meest geavanceerde installatie ontwikkelen voor het scheiden van plastic afval. De installatie krijgt een capaciteit van 350.000 ton plastic afval.
In de installatie wordt laagwaardig plastic afval verwerkt dat anders verbrand of gestort zou worden. Dit nieuwe zogeheten Raw Material Preparation Center (RMPC) zet het plastic afval om in grondstof voor de processen van Clariter en BioBTX. Beide bedrijven zochten een mogelijkheid om producten uit chemisch gerecyclede plastics toe te passen in de nieuwe fabrieken die ze de komende jaren in Delfzijl gaan bouwen.

Eisen

In het RMPC wordt plastic afval gesorteerd, verkleind, gewassen en gedroogd. ‘De technologie die hier wordt toegepast is niet nieuw, maar de schaal waarop dit zal gebeuren wel’, stelt Jasper Munier, business development manager van Clariter. Dat geldt voor het monitoren van zowel de plastic-instroom als de -uitstroom. ‘We zijn uitgegaan van een worst case instroom, met veel vervuiling en een lage olefine-concentratie. Terwijl het eindproduct zo zuiver mogelijk moet zijn.’ De specificaties van de uitstroom worden afgestemd op de eisen van de toekomstige fabrieken van Clariter en BioBTX. Het is mogelijk dat er in de toekomst ook andere partijen product zullen afnemen.[/vc_column_text][vc_empty_space][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]

Beeld 3: Vervangen van op aardolie gebaseerde bouwstenen

 

 

Bij Entrance in Groningen heeft BioBTX een pilot-installatie gebouwd om plastic om te zetten in aromaten als benzeen, tolueen en xyleen (BTX). Die aromaten zijn weer bruikbaar als chemische bouwstenen. De komende jaren wordt het echter serious business voor de starter. BioBTX gaat een fabriek op industriële schaal in Delfzijl bouwen voor de productie van de chemische bouwstenen uit kunststofafval en biomassa. In 2027 moet de fabriek volledig kunnen draaien. Elk jaar zal er 50.000 ton plastic worden verwerkt, ongeveer tien procent van de totale hoeveelheid plastic afval die Nederland jaarlijks produceert.

Alternatieven

Benzeen, tolueen en xylenen worden in onze huidige samenleving in enorme hoeveelheden gebruikt, meer dan 150 miljard ton per jaar. Ze worden gebruikt als bouwstenen voor een groot aantal producten, denk bijvoorbeeld aan hoogwaardige polymeren, farmaceutische producten, coatings, isolatiematerialen en PET-flessen.
De chemische bouwstenen worden momenteel geproduceerd uit aardolie. Het lukt niet ze te maken uit aardgas, wat jarenlang als een schonere bron naar voren werd geschoven. Nu we de komende decennia van alle fossiele grondstoffen af willen, zijn er alternatieven nodig.

Strijd

Alternatieve bronnen zijn biomassa en afvalplastics. In eerste instantie werd gedacht aan biomassa, vandaar de naam BioBTX. Echter door de concurrentie met onder andere biomassaverbranding, onderzocht het bedrijf ook de mogelijkheden voor plastic afval. De nieuwe fabriek moet straks beide stromen aankunnen, want inmiddels is er ook een strijd ontstaan om afval.[/vc_column_text][vc_empty_space][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]

Beeld 4: Zichzelf op den duur overbodig maken

 

 

‘Prima als we op termijn niet meer – op dezelfde manier – bestaan’, stelde directeur Wilfred de Jager onlangs bij een bezoek aan afvalverbrander EEW. De komende jaren gaat het bedrijf in Delfzijl steeds meer vooraf circulaire grondstoffen uit het aangeleverde bedrijfs- en huishoudelijk afval scheiden, waaronder plastics. Dat er uiteindelijk steeds minder wordt verbrand, vindt hij alleen maar een goed vooruitzicht.

Biogeen CO2

Maar ook na verbranding blijven bruikbare materialen over. Waaronder metalen, maar ook substituten voor bouwmaterialen. En ook de CO2 uit de schoorsteen wordt straks afgevangen. Die kan dan weer als grondstof voor materialen, methanol en zelfs voedingsmiddelen dienen.
EEW is ook partner van het HyNL consortium. Hierin werkt het bedrijf samen met methanolproducent OCI en energiebedrijf Engie, in een eerste fase aan de bouw van een elektrolyse-installatie van 100 MW. Deze moet vanaf 2025 waterstof produceren voor de productie van e-methanol uit biogeen CO2, aangeleverd door EEW.

Scheidingsinstallatie

Er is inmiddels veel in aanbouw op het terrein van EEW. Zo staat een energiecentrale voor de verwerking van zuiveringsslib inmiddels in de steigers. Uit de as die overblijft gaat EEW fosfaat terugwinnen. Daarnaast heeft het bedrijf dus plannen voor de bouw van een afvanginstallatie voor CO₂ en een scheidingsinstallatie voor het terugwinnen van grondstoffen uit restafval voor hergebruik en recycling. Ook wordt de toegang tot de locatie en de infrastructuur geheel vernieuwd en aangepast.[/vc_column_text][vc_empty_space][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]

Beeld 5: Ook afval bron van groene waterstof

 

 

Begin dit jaar werd bekend dat HyCarb in Delfzijl een fabriek wil bouwen die groene waterstof kan maken uit afvalhout en bermgras. Samen met investeringsmaatschappij NOM werkt de onderneming aan plannen om hiervoor binnen enkele jaren een grootschalige productie-installatie te bouwen met een capaciteit van 15.000 ton waterstof per jaar.
Het jonge bedrijf HyCarb komt voort uit de Amsterdamse onderneming Torrgas, dat al meerdere van dergelijke projecten heeft ontwikkeld. Torrgas heeft ervaring in de productie van syngas, groen CO2, biochar en stoom uit afvalstromen. De onderneming ziet dat er vanuit de industrie in Delfzijl een grote behoefte is aan groene waterstof en daar speelt het met de plannen van HyCarb op in.

Bewezen

Om groen waterstof te produceren, wordt biogas voorbehandeld. Daarna wordt het getorrificeerd, waarbij de afvalstroom in een zuurstofvrije omgeving wordt verhit. Tot slot wordt de stroom vergast tot syngas. Door het syngas met stoom te laten reageren, kan nog meer waterstof worden gemaakt. Het bijproduct is biochar. Het proces is al in meerdere demonstratieplants bewezen. Hiervoor werkte Torrgas samen met Gasunie. Nu is het tijd om op te schalen.
In eerste instantie zal HyCarb resthout en snoeiafval gebruiken als grondstoffen. Later denkt het bedrijf ook gemaaid bermgras te kunnen toepassen. Het torrefactie-proces zorgt ervoor dat de energie-inhoud van de grondstoffen hoger wordt.

Voorbereidingen

Momenteel werkt HyCarb aan de voorbereidingen voor de nieuwe installatie. Het gaat daarbij om het aanvragen van vergunningen, de engineering, de samenstelling van het team en het aankopen van een terrein waar het bedrijf de fabriek kan bouwen. NOM draagt bij aan de financiering hiervan.[/vc_column_text][vc_empty_space][/vc_column][/vc_row][vc_row full_width=”stretch_row” parallax=”content-moving” css=”.vc_custom_1649703092283{padding-top: 20px !important;padding-right: 20px !important;padding-bottom: 20px !important;padding-left: 20px !important;background-color: #f4e5c3 !important;background-position: center !important;background-repeat: no-repeat !important;background-size: contain !important;border-radius: 2px !important;}”][vc_column][vc_column_text]

Nieuwe projecten in het Noorden

[/vc_column_text][vc_column_text]Het gesloten distributienet met de aansluiting op het hoogspanningsnet van het failliete Damco Aluminium Delfzijl is verkocht aan Giga Storage. Dit bedrijf wil het gebruiken om op deze locatie een grootschalige energieopslag te realiseren en is begonnen met het ontwerpen en plannen van de faciliteit en de vergunningaanvraag.

OCI wil de BioMCN fabriek in Delfzijl nieuw leven in blazen. Het bedrijf wil er door vergassing van huishoudelijk afval en plantaardige afvalstromen duurzame methanol gaan produceren, in een eerste fase ruim 450.000 ton methanol per jaar. Het afval wordt in syngas omgezet en samen met groen waterstof als grondstof voor de bestaande methanol-installatie gebruikt. In 2022 legde OCI de methanolproductie in Delfzijl stil vanwege de hoge gasprijs.

HyCarb werkt in Delfzijl aan de bouw van een fabriek die groene waterstof kan maken uit afvalhout en bermgras. In samenwerking met investeringsmaatschappij NOM werkt de onderneming aan plannen om hiervoor binnen enkele jaren een grootschalige productie-installatie te bouwen. De installatie moet een capaciteit van 15.000 ton waterstof per jaar krijgen.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_empty_space][vc_hoverbox image=”181597″ primary_title=”Eemsdeltavisie 2023″ hover_title=”Eemsdeltavisie 2023″]

Tijdens het congres Eemsdeltavisie 2023 staan verschillende van de beschreven projecten in het spotlicht. Samen met studenten en PhD’s van de Rijksuniversiteit Groningen en de Universiteit Twente heeft de redactie van Industrielinqs een bezoek gebracht aan verschillende projecten, in samenwerking met Chemport Europe. Tijdens Eemsdeltavisie op 16 mei in Delfzijl worden vlogs getoond van deze bezoeken en zullen verschillende bedrijven hun innovatieve projecten pitchen. Meer informatie over Eemsdeltavisie: www.industrielinqs.nl

[/vc_hoverbox][/vc_column][/vc_row]