De infrastructuur van de Rotterdamse haven behoort tot de beste van de wereld. Maar omdat meer dan 80 procent van de 74 kilometer aan kademuren is gebouwd na de Tweede Wereldoorlog, is SmartPort een onderzoek gestart naar de levensduurverlenging van de kademuren. SmartPort (co-)financiert wetenschappelijk onderzoek om het efficiënte gebruik van kades te vergroten en Rotterdam klaar te stomen voor de toekomst.

Het onderzoek is gericht op vergroting van de gebruiksruimte, onderhouds-efficiëntie en mogelijkheden van nieuwe activiteiten (of multifunctioneel gebruik) op kades. Bij dit onderzoek heeft SmartPort, kennisplatform voor wetenschappelijk innovatief onderzoek, gebruik gemaakt van de kennis van het Havenbedrijf Rotterdam, (ingenieurs)bedrijven en kennisinstellingen om op basis hiervan te bouwen aan de haven van de toekomst. Dit versnelt een reductie van fysieke inspecties en downtime, toename van gebruikersruimte functionaliteit en maakt de haven klaar voor autonoom varen.

Data-analyse

Om de condities zo goed mogelijk in beeld te kunnen brengen, is door TNO in 2017 vastgesteld welke data nodig is. Hierbij is niet alleen gekeken naar data uit de kade, zoals de ankerkracht en waterpeil, maar ook naar gps-data en data van schepen. De conclusie is dat onderzoek nodig is naar realistische modellen achter de kademuren. Deze modellen geven betekenis aan de data uit een kademuur.
Circa twee procent van de kademuren in de haven is voorzien van sensoren. Om vast te stellen of deze data gebruikt kon worden voor vaststelling van de gebruikersruimte, werd de data van een deel van de kade van Europees Massagoed Overslag (EMO) op de Maasvlakte geanalyseerd. Naast de conclusie dat er inderdaad meer gebruikersruimte is, volgden aanbevelingen voor de verbetering van de bevestiging van sensoren en meetintervallen. Naar aanleiding van deze bevindingen heeft het Havenbedrijf Rotterdam haar richtlijnen veranderd voor het installeren van sensoren bij de bouw van nieuwe kademuren.

Veiligheid

Ook is geconstateerd dat er verborgen veiligheden aanwezig zijn in kademuren. Zo zijn sommige muren veel sterker gebouwd dan strikt noodzakelijk. Om de voordelen hiervan vast te stellen, ondersteunt SmartPort het onderzoek van de TU Delft en het Havenbedrijf Rotterdam naar de veiligheidsfilosofie van kademuren (2016-2019). De eerste resultaten laten zien dat er circa 10 procent minder investeringskosten bij nieuwbouw nodig is door de risicoclassificering aan te passen.
Vopak en Shell hebben eigen steigers en kades in beheer. In 2018 werd op voordracht van SmartPort voor het eerst samen met Shell, Vopak en het Havenbedrijf Rotterdam een Risk-based Inspection op één van de assets van Shell Pernis uitgevoerd. Dit gaf veel nieuwe inzichten over de manier van inspecteren en heeft Shell aangezet tot een test met sensoren voor de eigen steigers.

Autonoom varen

Tijdens de onderzoeken naar kademuren, bouwde het Havenbedrijf Rotterdam samen met Cisco, IBM en Esri aan een IOT-platform dat sinds begin 2019 online is. Het doel van dit platform is om alle data uit de haven op te slaan, zodat in 2030 het eerste commerciële autonoom-varende schip aan kan leggen in de Rotterdamse haven. Data speelt hierbij een cruciale rol, omdat een schip de haven fysiek niet kan zien, maar alleen gestuurd kan worden via datapunten. Om te komen tot een bevaarbare haven voor autonome schepen is een digital twin van de haven nodig.
De betrokken partijen zijn het erover eens dat het IOT-platform een uitstekende basis kan zijn voor het opslaan van alle data uit kades en om dit vervolgens om te zetten in een digital twin. Welke kades met welke sensoren verbonden moeten worden om de juiste data op te leveren, wordt nog nader onderzocht.

De toekomst voorspellen

De vraag blijft wat voor gebruikersruimte er nodig is in de toekomst. Denk aan veranderende bedrijvigheid door de energietransitie, de afname van de doorvoer van fossiele grondstoffen en een toename van het gebruik van onder andere waterstof en biomassa. In opdracht van SmartPort en het Havenbedrijf Rotterdam is een onderzoek uitgezet naar Port Metatrends en het effect op haveninfrastructuur (2017-2018). De onderzoekers stelden vast dat vanaf 2040 duurzame industriële activiteiten de dominante positie van de huidige fossiel- gedreven industrie over zal nemen. Dit leidt tot twee conclusies: Investeringen in infrastructuur en daarmee kades, kunnen het best zo lang mogelijk uitgesteld worden, om beter in te kunnen springen op veranderend gebruik van de haven vanaf 2040. Verder moet de schaarse ruimte in de haven nu zo goed mogelijk gebruikt worden als broedplaats voor duurzame industriële activiteiten.