Bedrijven kunnen het Europese emissiehandelssysteem manipuleren, dat ontdekten Milieueconomen Reyer Gerlagh en Roweno Heijmans van de Tilburg School of Economics & Management. De economen ontdekten een belangrijke zwakte in het marktstabiliseringssysteem dat rechten weer in het ETS-systeem brengt. En wie niet onder het ETS valt, kan door een hefboomeffect groen zijn ten koste van anderen.
De totale emissies van alle EU-landen tot 2030 liggen vast, waarbij ieder jaar het aantal uitgegeven rechten afneemt, totdat de uitgifte nul is, ergens tussen 2050 en 2060. Emissies verplaatsen zich echter door tijd en ruimte. Beleid in het ene land om de eigen uitstoot te beperken kan teniet worden gedaan door hogere emissies in andere lidstaten en of in andere jaren. Binnenlands klimaatbeleid leidt dan tot een daling van de vraag en de prijs van emissierechten, maar niet tot minder uitstoot. Nationaal klimaatbeleid is dan ineffectief door het Emission Trade Scheme (ETS). De zogeheten carbon leakage. Dit is de reden waarom de Euopese Unie het marktstabiliteitsreserve (MSR) instelde, dat de EU-emissierechten uit de markt haalt.
Effectiviteit met zestig procent verminderd
Maar hier zit een addertje onder het gras, analyseerden de milieueconomen Gerlagh en Heijmans van Tilburg University. Als partijen buiten het ETS rechten kopen uit het emissiehandelssysteem, bijvoorbeeld omdat de CO2-prijs daar goedkoper is, dan stijgt de vraag naar emissierechten. Dit leidt weer tot een inkrimping van de âbankvoorraadâ en de MSR. Gevolg: een deel van de afgeschreven rechten komt weer terug in het emissiehandelssysteem. De auteurs berekenden dat door aankoop en vernietiging van Ă©Ă©n ton aan rechten, de totale uitstoot in EU-ETS uiteindelijk daalt met twee tot vijf ton. De effectiviteit van aankopen en afschrijven is daarmee met zestig procent verminderd.
Hefboomeffect
Maar het kan ook andersom. Het systeem blijkt door buitenstaanders te manipuleren en uit te buiten, doordat men niet verplicht is om emissierechten die vandaag gekocht worden ook vandaag meteen af te schrijven. Gekochte rechten mogen een tijdlang in voorraad worden gehouden om pas later te worden vernietigd. Het effect daarvan is dat de bankvoorraad en MSR stijgen, leidend tot een afname van de toekomstige hoeveelheid uitgekeerde rechten.
Gerlagh en Heijmans berekenden dat in dit geval de aankoop van Ă©Ă©n ton aan emissierechten leidt tot een totale daling van de uitstoot met vijf tot drie ton. Klinkt goed, maar partijen binnen het ETS betalen de rekening. Van vijf tot drie ton netto uitstootvermindering is slechts Ă©Ă©n ton gekocht en betaald door partijen buiten het ETS. De resterende twee tot drie ton komt voor rekening van gereguleerde bedrijven binnen het ETS. Wie dus niet onder het ETS valt, kan door dit hefboomeffect groen zijn ten koste van anderen.
