[vc_row][vc_column][vc_column_text]Ondanks allerlei programma’s is de veiligheid er in de Brzo-sector niet op vooruitgegaan, stelt promovendus André Maranus. Hij ontwikkelde daarom een nieuw concept. Zijn Risicodashboard Industrie prikkelt zowel bedrijven als het publiek om scherp te blijven op het gebied van veiligheid. ‘Zoals vroeger in de kolenmijnen een kanarie werd gebruikt als waarschuwingssignaal.’
Het aantal BRZO-bedrijven met overtredingen is vorig jaar met tien procent toegenomen ten opzichte van 2018. Er zijn in totaal 813 overtredingen vastgesteld. Dat blijkt uit de onlangs gepubliceerde Monitor naleving en handhaving Brzo-bedrijven 2019. Het overgrote deel – 72 procent – van de overtredingen valt onder de categorie licht. Dit aantal is afgenomen, maar het aantal middelzware en zware overtredingen is juist toegenomen. Er zijn acht zware overtredingen geconstateerd in vergelijking met één overtreding in 2018 en twee overtredingen in 2017. In zeven van de acht gevallen ging het om explosieveiligheid.
Dat klinkt ernstig, maar deze kale cijfers vertellen natuurlijk niet het hele verhaal. Wat bijvoorbeeld meespeelt, is dat de toezichthouders vorig jaar gerichter en diepgaander zijn gaan inspecteren. Verder hebben zij hun inspecties meer op fysieke maatregelen gericht in plaats van voornamelijk op het veiligheidsbeheersysteem. Ook dit heeft geleid tot een toename van het aantal – afzonderlijke – overtredingen. Meer overtredingen betekent dus niet meteen dat het minder veilig is geworden bij Brzo-bedrijven.
Bovendien is het overtreden van regels niet voorspellend voor toekomstige incidenten, bleek vorig jaar uit onderzoek van de Universiteit Leiden en de Vrije Universiteit Amsterdam. De onderzoekers hadden daarvoor drie jaar aan inspectiegegevens en vijf jaar aan rapportage van incidenten doorgespit. Zij hadden een verband verwacht tussen die gegevens, maar dat ontbrak. Wel voorspellend is het aantal eerder gemelde incidenten, maar de bedrijfsgeschiedenis van regelovertreding is dat dus niet.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column width=”1/2″][vc_column_text css=”.vc_custom_1600868107332{margin-top: -30px !important;}”]
Leren van incidenten
Ook onderzoeker André Maranus verdiepte zich in dit onderwerp. Hij promoveerde begin augustus op zijn onderzoek over het meten van veiligheid in de Brzo-sector. ‘Ondanks een andere mindset, geleerde lessen en meer investeringen is de veiligheid in de sector er niet op vooruitgegaan, stelt hij. ‘Drie internationale rapporten bevestigen dit. Het rapport What Went Wrong? gaat in op verlies van product en de gevolgen daarvan door fouten in de engineering. Het rapport zet zeer uitvoerig uiteen dat de sector de geleerde lessen niet meeneemt bij het ontwerp, onderhoud en in de cultuur van Brzo-bedrijven. Het rapport 25 jaar later behandelt de oorzaken van twee grote rampen, namelijk de LPG-ramp in Mexico City en de Bhopal-tragedie. Vervolgens reflecteert de auteur op de resultaten als geleerde lessen binnen de Brzo-sector in 2009. De uitkomst is dat de sector structureel niet leert van incidenten, want uit onderzoek komen dezelfde basisoorzaken naar voren.’
Het derde rapport Marsh geeft volgens Maranus een gedegen cijfermatige onderbouwing van de oorzaken van verlies van product in de afgelopen dertig jaar. De conclusie is dat de risicokwaliteit niet significant is verbeterd, en dat de sector niet veel heeft geleerd. ‘Natuurlijk, deze drie rapporten zijn internationaal georiënteerd. De Nederlandse situatie vormt hierin maar een klein onderdeel, maar de resultaten zijn ook representatief voor Brzo-bedrijven in Nederland. Overall is de conclusie dat het draait om problemen in het veiligheidsmanagementsysteem en de veiligheidscultuur. Het komt er steeds weer op neer dat de sector niet leert van incidenten.’[/vc_column_text][/vc_column][vc_column width=”1/2″][vc_cta h2=”Industrielinqs nu 3 maanden gratis ontvangen?” add_button=”bottom” btn_title=”Bestel” btn_color=”orange” btn_link=”url:https%3A%2F%2Findustrielinqs.nl%2Fabonneren-2%2F||target:%20_blank|”]
Dit artikel komt uit de eerste editie van het Industrielinqs magazine, dat zich richt op de procesindustrie, energiesector en onderlinge infrastructuur. Met het magazine verbinden we industriële ketens zodat ze van elkaar kunnen leren. Belangrijke thema’s zijn: innovatie, energietransitie, onderhoud en veiligheid.
Gebruik kortingscode ILQS20GRATIS voor een gratis proefabonnement
[/vc_cta][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text css=”.vc_custom_1600868844906{margin-top: -30px !important;}”]
Risicocommunicatie
Wat maakt dat hier zo weinig over bekend is, en dat men er niet wakker van ligt?, dacht Maranus vervolgens. Hij concludeerde dat de oorzaken bij de PR-afdelingen liggen en in het feit dat de ‘conventionele wijsheid’ vaak ongelijk heeft. ‘Laten we met de PR-afdelingen beginnen. De Brzo-sector doet veel aan public relations, maar vooral om de eigen naam positief voor het voetlicht te krijgen. Transparant over risico’s communiceren heeft geen prioriteit. Er is in veel gevallen zelfs geen enkel beleid voor risicocommunicatie. Dat blijkt uit een rapport van Crisislab dat eind vorig jaar verscheen.’
‘Niet de naleving van wet- en regelgeving, maar andere factoren zijn betere voorspellers van het veiligheidsniveau van Brzo-bedrijven.’
André Maranus, promovendus Aston American University
Overigens zijn Brzo-bedrijven dit ook niet verplicht. Zij hebben niet de wettelijke taak om naar omwonenden over risico’s te communiceren, geeft Maranus toe. ‘Veiligheidsregio’s hebben dat wel. Zij beperken zich echter vooral tot het verspreiden van informatie over generieke risico’s. Ze communiceren dus in algemene termen over risico’s, en niet over de specifieke risico’s van een Brzo-bedrijf.’
De tweede oorzaak – de conventionele wijsheid heeft vaak ongelijk – licht Maranus ook graag toe. ‘Niemand heeft ooit kunnen aantonen dat acht glazen water per dag drinken enig effect op je gezondheid heeft. Deze conventionele wijsheid hangt van pseudowetenschap aan elkaar en is moeilijk door te prikken. De conventionele wijsheid van Brzo-bedrijven is: wet- en regelgeving en hierop handhaven. Uit mijn en ander onderzoek blijkt dat dit geen sluitende benadering is.’
tekst gaat verder onder de afbeelding
Voldoende geld
Maranus stelt voor op een andere manier te kijken naar risicomanagement en transparantie van de Brzo-sector. ‘We laten daarvoor de momenteel gehanteerde invalshoek los: wet- en regelgeving, en de naleving ervan. Het nieuwe uitgangspunt is zowel simpel als logisch: er moet voldoende geld zijn om het veilig te houden. Dit uitgangspunt is de start geweest van jarenlang onderzoek naar het verband tussen veiligheid en financiën binnen de sector. En die is er. Literatuur, documenten, respondenten en statistisch onderzoek bevestigen het verband tussen de financiële situatie en de verhoogde kans op het ongecontroleerd vrijkomen van een gevaarlijke stof. Het komt erop neer dat niet de naleving van wet- en regelgeving, maar andere factoren betere voorspellers zijn van het veiligheidsniveau van Brzo-bedrijven.’
Prikkel
De voorspellende waarde van deze andere factoren, gecombineerd met het gebrek aan specifieke risicocommunicatie, is de basis van een nieuw concept, namelijk een Risicodashboard Industrie. Het dashboard moet op een laagdrempelige manier informatie geven over het veiligheidsniveau van bedrijven. Dit niveau is gebaseerd op financiële data en andere aanvullende indicatoren. In het gratis deel van het risicodashboard is deze informatie vertaald naar een eenvoudige kaart en een stoplicht.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column width=”1/2″][vc_column_text css=”.vc_custom_1600868340104{margin-top: -25px !important;}”]Doel van het dashboard is dat bedrijven hun risicomanagement aantoonbaar op orde gaan brengen. Politieke of maatschappelijke druk zal daarvoor zorgen. Maranus: ‘De – ongevraagde – transparantie is voor Brzo-bedrijven een prikkel om te investeren. Bovendien kunnen belanghebbenden op basis van het Risicodashboard Industrie actie ondernemen.’
En precies daarvoor is het dashboard eveneens bedoeld, om de publieke opinie te beïnvloeden. ‘Als er een vliegtuig neerstort, is men in Nederland van slag. We accepteren het niet. Maar branden en ongevallen in de industrie zijn we snel weer vergeten’, stelt Maranus. ‘Het gaat erom wat wordt geaccepteerd. De media en het publiek bepalen de opinie over het aantal doden en gewonden, en wat dit mag kosten. Met andere woorden: de publieke opinie bepaalt het veiligheidsniveau, ook van de Brzo-sector.’
Kanarie
Het Risicodashboard Industrie moet een waarschuwingssignaal zijn, vindt Maranus. ‘Zoals vroeger in de kolenmijnen een kanarie werd gebruikt. Een waarschuwingssignaal voor zowel Brzo-bedrijven als de maatschappij. Het dashboard houdt beide scherp.’
Het concept zal zich natuurlijk eerst moeten bewijzen, weet Maranus. ‘Maar we kunnen de problemen in de Brzo-sector niet oplossen met één wijze van benaderen. Als het risicodashboard een kans krijgt, zou het kunnen worden uitgebouwd naast de bestaande verplichte controle op naleving van de wet- en regelgeving door Brzo-bedrijven.’[/vc_column_text][/vc_column][vc_column width=”1/2″][vc_message]
Prikkels vanuit Dashboard Industrie
Het Dashboard Industrie is gebaseerd op drie prikkels. Ten eerste de economische prikkel. Het dashboard geeft gevalideerd inzicht in de financiële situatie, die een verband heeft met de veiligheidssituatie van het betreffend Brzo-bedrijf. Het is een prikkel om als Brzo-bedrijf te gaan investeren in veiligheid, of om transparant te maken waarom de veiligheid toch op orde is, ondanks een negatieve score op het Dashboard Industrie.
Ten tweede is er een sociale prikkel. Het dashboard helpt een Brzo-bedrijf om zich bewust te zijn van maatschappelijk verantwoord ondernemen. En om hierop zowel economisch, sociaal als milieutechnisch te kunnen worden afgerekend.
Tot slot geldt een morele prikkel. De andere kant op kijken als bekend is dat er niet in veiligheid wordt geïnvesteerd, ligt niet voor de hand. Het Dashboard Industrie is een moreel appel op het Brzo-bedrijf (en de stakeholders) om actie te ondernemen.[/vc_message][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_message message_box_color=”warning” icon_fontawesome=”fas fa-industry”]
Contact
Industrielinqs verbindt industriële ketens. Vindt u het concept van een Risicodashboard Industrie interessant en wilt u graag in contact komen met André Maranus? Stuur dan een mail naar redactie@industrielinqs.nl[/vc_message][/vc_column][/vc_row]
