Investeringen in grensoverschrijdende verbindingen en intensievere samenwerking op Europees niveau blijven nodig om de leveringszekerheid van elektriciteit in Europa op peil te houden. Dit blijkt uit het rapport ‘Monitoring Leveringszekerheid 2020’, een analyse die TenneT jaarlijks in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat uitvoert.
In dit rapport analyseert TenneT of er voldoende productiecapaciteit in Nederland beschikbaar is om aan de nationale elektriciteitsvraag te kunnen voldoen op de korte, middellange en lange termijn. Tot 2025 kan de leveringszekerheid in Nederland met binnenlandse productie worden gegarandeerd. Na 2025 wordt Nederland afhankelijker van import maar blijft de leveringszekerheid binnen de norm. Het elektriciteitssysteem wordt afhankelijker van weersinvloeden door de toename van duurzame energie uit wind en zon. Flexibilisering van de vraag naar energie wordt essentieel voor het versterken van de leveringszekerheid.
In 2020 was de leveringszekerheid van het netwerk van TenneT 99,9999%. De elektriciteitsvoorziening in Nederland behoort hiermee tot de betrouwbaarste ter wereld. Maarten Abbenhuis, COO van TenneT: “Importafhankelijkheid hoeft geen probleem te vormen voor de leveringszekerheid. Ook in het verleden heeft Nederland perioden gekend van importafhankelijkheid zonder dat de leveringszekerheid in gevaar kwam. We investeren daarom ook in extra verbindingen met onder andere België, maar ook onderzoeken we de mogelijkheden voor een sterkere verbinding met het Verenigd Koninkrijk via de eerder aangekondigde Windconnector. Het is van Europees belang om beschikbare productie capaciteit met elkaar af te stemmen om gelijktijdige tekorten als gevolg van weersomstandigheden te voorkomen.”
Interconnectie met VK en Noorwegen
Nederland maakt deel uit van een geïntegreerde Europese elektriciteitsmarkt, waarbij het Nederlandse elektriciteitssysteem sterk gekoppeld is met het buitenland. De leveringszekerheid in Nederland wordt daarom mede bepaald door ontwikkelingen in de omringende landen. De energieproductie in Nederland, Duitsland, Denemarken en België gaat door de weersinvloeden steeds meer op elkaar lijken. Verdere versterking van de verbindingen naar die landen heeft daarom een beperkt effect op de leveringszekerheid in Nederland. Een uitbreiding van de verbindingen naar Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk kan een sterkere bijdrage leveren aan de leveringszekerheid in Nederland, omdat deze landen ook veel andere bronnen in hun elektriciteitssysteem hebben, zoals waterkracht en kernenergie.
Flexibilisering draagt bij aan leveringszekerheid
Vraagrespons (demand side response of DSR) is de algemene term voor de reactie van elektriciteitsverbruikers op (hogere) elektriciteitsprijzen. Sommige marktpartijen zullen hun belasting verminderen in geval van hogere prijzen op de markt. In de huidige markt is er nog sprake van beperkte DSR-volumes. Flexibilisering van de vraag naar elektriciteit is doorslaggevend om de energietransitie te laten slagen. Als de vraag beter is afgestemd op het aanbod, wordt het systeem minder afhankelijk van weersinvloeden. DNV GL heeft in opdracht van o.a. TenneT een studie gedaan naar de mogelijke bijdrage van industriële inzet aan leveringszekerheid. In de Monitoring Leveringszekerheid is nu gerekend met een conservatieve schatting van 700 MW flexibel vermogen vanuit de industrie. Uit de studie blijkt dat er op dit moment al een potentieel is van zo’n 3400 MW, oplopend tot 4000 MW in 2030. Hiervoor zijn nadere afspraken met de industrie nodig en een verdere uitwerking van de verdienmogelijkheden voor afnemers die hun vraag flexibiliseren.
Conclusies uit het rapport
Tot 2025 is in Nederland voldoende binnenlandse productiecapaciteit aanwezig om de nationale elektriciteitsvraag te dekken. Door TenneT’s transportverbindingen met het buitenland is er ook in extreme scenario’s geen overschrijding te verwachten van de norm van 4 uur per jaar tekort aan elektriciteitsaanbod ten opzichte van de vraag.
Vanaf 2025 neemt in Nederland het aantal gascentrales af en vanaf 1 januari 2030 geldt het verbod op de inzet van kolen voor elektriciteitsproductie. Ook zal het elektriciteitsverbruik toenemen. Hierdoor groeit naar verwachting de afhankelijkheid van het buitenland voor de leveringszekerheid. Op basis van huidige gegevens is in het buitenland voldoende elektriciteitsproductievermogen beschikbaar voor export naar Nederland. Het gemiddelde tekort overschrijdt daardoor ook in 2030 niet de norm van 4 uur; echter bij extreme weerssituaties kan de norm worden overschreden.
Door het toenemende belang van import en export voor de leveringszekerheid van Nederland en de ons omringende landen is het cruciaal dat Nederland overleg voert met omringende landen over de beschikbare productiecapaciteit voor elektriciteit en over ontwikkeling van de vraag (demand side response) om gezamenlijk tekorten te voorkomen.
