Het is haast een voldongen feit. Tankopslagbedrijf Vopak verwacht dat zijn opslagtanks voor olie de komende tijd voller zullen raken door de scherp gedaalde olieprijzen. De bezettingsgraad van de opslagtanks van Vopak kwam in het eerste kwartaal uit op 86 procent, zo meldt het concern bij de presentatie van de kwartaalcijfers. Die veertien procent ‘leegstand’ loopt momenteel in enorm tempo vol. Is het niet voor, dan wel na raffinage. Maar wat gebeurt er als alles in het hele opslag- en distributiesysteem vol zit? Dat kan verstrekkende gevolgen hebben.

Het hele mondiale oliesysteem kraakt in zijn voegen. De vraag naar kerosine en benzine is door de wereldwijde corona-maatregelen enorm gekelderd. Eerder spraken de OPEC-leden al af om in mei minder olie te produceren. Too little, too late. Nu al zijn er negatieve prijzen op de oliemarkt, omdat producenten hun olie nergens meer kwijt kunnen. Terecht suggereert Saoedi-ArabiĂ« om productie verminderingen eerder en wel direct willen doorvoeren. ‘Er moet iets gedaan worden aan dit bloedbad’, vertelde een Saoedische beleidsmaker aan Wall Street Journal.  ‘Maar mogelijk is het al een beetje te laat.’ Een beetje??? En voeg er gerust aan toe: veel te weinig.

Onvermijdelijke overschot

Alle olietankers zitten tot aan de nok vol, er worden zelfs oude olietankers uit de mottenballen gehaald om als opslag te fungeren. Pijpleidingen zijn ook volledig gevuld en er is nog maar weinig ruimte in opslagtanks. Misschien dat alle vliegtuigen in de wereld volgetankte moeten worden en ook alle benzineauto’s. Daar zit ook een kleine bonus aan. De prijzen zijn nu laag… Voor vliegmaatschappijen is het daarom interessant om zoveel mogelijk opslag te huren, want de kerosine is nu bijzonder goedkoop. Wellicht een druppel op de gloeiende plaat.

De centrale vraag: kan het systeem het ĂŒberhaupt aan? Want vol is vol. Er loopt wel wat uit, maar lang niet genoeg om bijvoorbeeld alle raffinaderijen te laten draaien. Ongetwijfeld zullen installaties worden stilgelegd. Oliebedrijven moeten daar nu toch al rekening mee gaan houden. En dat heeft ook consequenties in de chemische industrie. Heeft die straks voldoende beschikking over grondstoffen. De vraag naar chemische producten staat veel minder onder druk en op  bepaalde gebieden neemt die juist toe. Denk aan ontsmettingsmiddelen en kunststoffen voor mondkapjes en pakken in de zorg. Mogelijk is een deel van het zwaardere nafta om te buigen van benzine naar chemische bouwstenen, maar er kan niet onbeperkt aan de knoppen worden gedraaid. Vitale sectoren houden de dieselvraag nog redelijk op peil, maar het onvermijdelijke overschot aan kerosine, benzine, stookolie en bitumen… Waar moet het allemaal heen?

Prijzenoorlog

Meer zorgen maak ik me over wat allemaal voor de raffinage gaat gebeuren, als die deels stil komt te liggen. De olieproducerende landen kunnen niet blijven bekvechten. Het stopt gewoon een keer. De negatieve prijzen zijn nog ad hoc, maar ze zijn wel een signaal. Het vliegverkeer komt voorlopig niet op gang en ook het autoverkeer zal niet snel op het oude niveau komen. Het fysieke systeem en de markt zal de producenten dwingen om de productie rigoureus terug te schroeven.

Maar wat dan?  De rijkere olielanden kunnen het misschien nog even uithouden. Maar wat gebeurt er bijvoorbeeld Indonesië, Mexico, Brazilië en wat met Venezuela. Het zijn niet alleen relatief arme landen, maar ook nog eens minder stabiel. Ook is bekend dat het humeur van Poetin meebeweegt met de olieprijs. Een kat in nood maakt vreemde sprongen. Dat bleek de laatste tijd eens te meer in de prijzenoorlog waarin Rusland en Saoedi-Arabië verwikkeld raakten.

Armoebestrijding

Al eerder pleitte ik voor een systeembenadering van de corona-crisis. We moeten het virus zeker niet onderschatten, maar we moeten ons bij de maatregelen wel goed afvragen welke gevolgen ze nog meer hebben. De ziekte moet zeker bestreden worden. En het is geen keuze tussen gezondheid en economie. Maar als je iets breder durft te kijken zijn zaken als armoebestrijding en wereldvrede in het geding. En daarmee ook de gezondheid van miljarden mensen…