De zeer lage waterstand in de Rijn is een groot probleem voor de Duitse elektriciteitsproductie. Dat schrijft Sectoreconoom Industrie, Transport & Logistiek Albert Jan Swart van ABN AMRO in een analyse.

Net nu de Duitsers vanwege het tekort aan gas meer kolen nodig hebben, beperkt het lage water de capaciteit van de binnenvaart. Dat kan ernstige gevolgen hebben, aangezien meer dan de helft van de kolen die de Duitsers importeren via de Nederlandse binnenvaart wordt aangevoerd.

Jarenlang drong zowel Nederland als Duitsland de elektriciteitsproductie van kolencentrales Ā terug om de CO2-uitstoot te beperken. De geopolitieke spanningen tussen Rusland en Europa vanwege de invasie in OekraĆÆne leiden echter tot hogere aardgasprijzen en een lagere inzet van gascentrales.

Steenkool

Het gebruik van kolen voor de elektriciteitsproductie is in Duitsland fors toegenomen. In het eerste kwartaal van 2021 werd nog 47 procent van de Duitse elektriciteit opgewekt in kolencentrales. In het eerste kwartaal van 2022 is dat volgens het Duitse statistiekbureau Destatis gestegen naar 57 procent.

Duitsland is niet voor alle kolen afhankelijk van import. Het land produceert nog steeds veel bruinkool, in het eerste kwartaal van 2022 goed voor 28 miljoen megawattuur (MWh) elektriciteit, goed voor 35 procent van de Duitse elektriciteitsproductie.

De gestegen productie van kolencentrales komt echter grotendeels op het conto van steenkool, waarvoor Duitsland volledig afhankelijk is van import. In het eerste kwartaal van 2022 steeg het gebruik van steenkool in Duitse centrales met maar liefst 31 procent ten opzichte van dezelfde periode van 2021. De opwek uit steenkoolcentrales steeg naar 18 miljoen megawattuur, goed voor ruim 22 procent van de Duitse elektriciteitsproductie. De Duitse import van steenkool is in het eerste kwartaal van 2022 met zoā€™n 23 procent gestegen ten opzichte van dezelfde periode in 2021.

Import

Normaliter wordt zoā€™n 80 procent van de Duitse kolenimport via Nederland getransporteerd. Het lage waterpeil in onder andere de Rijn is dan ook een ernstig probleem. Binnenvaartschepen kunnen daardoor veel minder lading meenemen omdat zij anders aan de grond lopen. Net als in 2018, toen het waterpeil ook zeer laag was, stijgen de binnenvaarttarieven daardoor sterk. Het Duitse energiebedrijf EnBW stelde onlangs dat hierdoor op dit moment ook de kosten voor kolencentrales stijgen. Bovendien bestaat het risico dat het waterpeil verder daalt. Als het waterpeil in de Rijn bij het Duitse stadje Kaub vanaf een zeker ijkpunt daalt naar 40 centimeter kunnen binnenvaartschepen er niet meer passeren. Op het moment van schrijven staat het waterpeil op 51 centimeter en het zou de komende weken nog verder kunnen dalen.

De Duitse elektriciteitsprijzen staan vanwege het tekort aan gas toch al op recordhoogte. Een nog lager waterpeil zou de prijzen verder kunnen opstuwen of zelfs kunnen leiden tot het op rantsoen zetten van bedrijven uit verschillende sectoren.

Lees hier de uitgebreide analyse