Niet vooruit, maar achteruit!

Ook dit jaar heb ik weer de Omdenken scheurkalender gekregen voor mijn verjaardag. Het is inmiddels een ritueel geworden om de dag te starten met een kop koffie, ontbijt en wat inspiratie van de kalender. Ik hoor je denken: maar wat is omdenken dan precies? Omdenken begint altijd met een probleem, lees ik op de website. Zonder problemen geen omdenken. En een probleem bestaat uit twee dingen: feiten en verwachtingen. Zodra je een tegenstelling ervaart tussen die twee – tussen wat-zou-moeten-zijn en wat-is – ervaar je iets als een probleem. Door de feiten en verwachtingen grondig te onderzoeken, kun je de stap maken van ja-maar (het is niet wat het zou móeten zijn en dat is een probleem) naar ja-en (het is wat het is). Vervolgens kijk je welke nieuwe mogelijkheden er ontstaan door de feiten volledig te accepteren, dus volledig ‘ja’ te zeggen tegen de realiteit.

Begin van de keten

Laten we het Omdenken concept toepassen op klimaatverandering en onze huidige waardeketens. Het probleem is dat we moeten omschakelen van lineaire fossiele naar volledig circulaire en klimaat-neutrale ketens binnen 26 jaar. De afgelopen decennia is de focus van innovatie binnen waardeketens steeds verder vooruitgeschoven, namelijk van procesinnovatie voor de productie van basisproducten zoals kunstmest, staal, cement, chemicaliën, polymeren en brandstoffen naar productinnovaties die gebruik maken van deze basisproducten. Maar daarmee kunnen we onze klimaatambities nooit realiseren. Voor klimaatneutraliteit en circulariteit moet de denkrichting voor innovatie worden omgekeerd naar het begin van de keten. Er moeten nieuwe productieprocessen worden ontwikkeld om onze basisproducten emissievrij en met hernieuwbare grondstoffen te produceren.
Een mooi voorbeeld daarvan is de productie van etheen en propeen, de basisbouwstenen van plastics en chemicaliën. BASF en Sabic zijn bezig om de kraakovens van hun stoomkrakers te elektrificeren, wat de procesemissies kan reduceren tot bijna nul wanneer er gebruik wordt gemaakt van lage-emissie-elektriciteit. Ik vraag me nog wel af hoe concurrerend de geëlektrificeerde kraker zal zijn ten opzichte van de meer disruptieve rotodynamic technologie waar de startup Coolbrook aan werkt op Chemelot.